Từ xưa tới nay, ở các làng chài hay vùng biển thường xuyên xảy ra rất nhiều vụ chìm tàu và người chết. Từ đó, có rất nhiều lễ cúng được thực hiện bởi các ngư dân nhằm mục đích cầu biển lặng sóng êm, người đi về bình an vô sự, thuyền cao sóng thấp cá về đầy khoang, cầu mong mưa thuận gió hòa, biển lặng nhiều hơn biển động, sóng gió tan nhanh để ngư dân có thể thuận tiện làm ăn. Trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu về lễ cúng hạ tàu thuyền và bài văn khấn cúng tàu thuyền đầy đủ nhất.
SẮM LỄ CÚNG TÀU THUYỀN CÓ Ý NGHĨA GÌ?
Lễ cúng tàu thuyền là một trong những nghi thức truyền thống quan trọng, đặc biệt có ý nghĩa lớn đối với người Việt Nam, nơi biển cả luôn đóng vai trò quan trọng trong đời sống và nền văn hóa. Chuẩn bị cho một buổi lễ cúng tàu thuyền là một quá trình kỹ lưỡng và đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến nhiều yếu tố khác nhau.
Trước khi bắt đầu buổi lễ, việc lựa chọn ngày giờ phù hợp là quan trọng, người tham gia cần tìm hiểu về các ngày đặc biệt trong lịch vạn niên để chọn ngày linh thiêng nhất. Sau đó, việc chuẩn bị các vật phẩm cúng là bước quan trọng khác, bao gồm rượu, hoa, nến và các dụng cụ khác. Những người không quen thuộc với các yếu tố này có thể tìm hiểu thông tin và hướng dẫn từ nguồn trực tuyến hoặc nhờ sự hỗ trợ từ những người có kinh nghiệm về lễ cúng tàu thuyền.
Buổi lễ cúng thường bắt đầu bằng việc đọc lời cầu nguyện, tôn vinh và cầu xin sự bảo vệ cho tàu thuyền và những người sử dụng nó trên biển. Sau đó, người dâng lễ sẽ tiến hành cúng thức ăn và trình diễn các nghi lễ khác tùy thuộc vào văn hóa và tập tục cụ thể của từng vùng miền. Đối với những người không quen thuộc với các nghi thức này, sự hướng dẫn và giúp đỡ của những người có kinh nghiệm là rất quan trọng.
Khi buổi lễ kết thúc, một bữa tiệc với những món ăn truyền thống cũng được tổ chức, tạo cơ hội cho gia đình và cộng đồng đồng lòng chia sẻ niềm vui sau một buổi lễ cúng tàu thuyền trang trọng và ý nghĩa.
LỄ CÚNG MỪNG GHE
Lễ cúng mừng ghe, hay lễ hạ thuyền, là một trong những nghi lễ truyền thống quan trọng của người Việt Nam, được kế thừa qua nhiều thế hệ. Đối với ngư dân, lễ cúng mừng ghe không chỉ đơn thuần là một nghi lễ tôn giáo mà còn là một phần quan trọng không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của họ. Mục đích của lễ cúng này là để cầu nguyện và tôn vinh các vị thần linh, nhằm đảm bảo sự an toàn và thuận lợi trong những chuyến đi biển, đánh bắt cá tôm.
Các vị thần linh được tôn vinh trong lễ cúng mừng ghe bao gồm cá Ông, Bà – Cậu và Quan Âm Nam Hải. Cá Ông, hay cá voi, thường được thờ cúng trong các lăng miếu của làng chài, với niềm tin rằng khi tàu ghe gặp nạn, cá Ông sẽ xuất hiện và giúp đỡ đưa tàu và ngư dân vào bờ thoát nạn.
Thờ cúng Bà – Cậu là một tín ngưỡng phổ biến ở miền Nam, đặc biệt là trong ngành nghề hạ bạc và thương hồ. Bàn thờ Bà – Cậu thường xuất hiện trên các ghe xuồng và tàu bè, được cúng kiếng chu đáo với những nghi lễ đặc biệt.
Quan Âm Nam Hải là điểm tựa tâm linh quan trọng của ngư dân, đặc biệt là những người sống gần sông và biển. Phật Quan Âm được tưởng tượng luôn ứng hiện để cứu độ và hướng dẫn mọi người vượt qua khó khăn.
Ngoài việc thờ cúng các vị thần linh, việc chuẩn bị một bài cúng hạ thủy tàu thuyền an toàn cũng rất quan trọng để thể hiện lòng thành kính và tôn trọng. Bài cúng hoàn chỉnh không chỉ thể hiện đức thành tâm mà còn tôn nghiêm sự quan trọng của nghi lễ cúng bái trong đời sống và nền văn hóa của người dân Việt Nam. Lễ cúng mừng ghe không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn là một biểu hiện của lòng biết ơn và tôn trọng đối với sự giúp đỡ và bảo vệ của các vị thần linh trong những chuyến đi biển khám phá và đánh bắt hải sản.
BÀI CÚNG THỦY THẦN XIN HẠ THỦY
“Nam mô cung thỉnh: Quan đương niên hành khiển Triệu Vương chí đức tôn thần”
“Nam mô cung thỉnh: Các ngài Bản Cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương”
“Nam mô cung thỉnh: Các ngài Ngũ Phương, ngũ Thổ, Long Mạch, Định Phúc Táo Quân chư vị tôn thần”
“Nam mô cung thỉnh: Các Thần Linh cai quản khu vực này”
“Hôm nay là ngày…tháng…năm”
“Xin các ngài chứng giám cho tín chủ con là …… sinh niên…..”
“Hiện trú tại….”
“Như hôm nay, con xin cúng dường cho chiếc tàu mới của mình. Tàu của con sẽ phục vụ cho cuộc sống của con người. Con xin các vị thần cai quản khu vực này giúp con có một chuyến đi an toàn và thành công. Con xin được chúc phúc và may mắn trong việc khai thác đánh bắt ở biển. Con xin cúng dường những lễ vật này để tôn vinh các vị thần và cầu nguyện cho một chuyến đi thành công.”
Chúng con rất mong muốn được tổ chức một buổi lễ tôn vinh Tôn Thần vào một ngày đẹp, trong tháng tốt để chuẩn bị và mua sắm các vật phẩm lễ cúng. Chúng con muốn thể hiện lòng thành tâm ý của mình bằng cách cúi đầu tôn kính và dâng hương Bách Linh, cầu nguyện để được Thần Linh soi sáng và ban phước cho mọi người.
Chúng con xin mời các quan đương niên, quan đương cảnh, quan thần linh thổ địa, Định Phúc táo quân và các Thần Linh cai quản khu vực này tham gia buổi lễ cúng. Chúng con cũng cầu nguyện để được Thượng Đế tha thứ cho những tội lỗi của chúng con, và mong muốn nhận được sự giúp đỡ của Thần Linh để có thể sống một cuộc sống bình an, không bị tai ương ảnh hưởng.
Chúng con chân thành mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ và chư Hương linh y thảo phụ mộc đến tham dự buổi lễ để được chứng kiến quá trình tôn vinh Tôn Thần và tham dự lễ cúng. Chúng con hy vọng rằng nhờ sự giúp đỡ của các Thần Linh, tài lộc và sức khỏe của mọi người sẽ được củng cố và phát triển.
Chúng con rất mong muốn được sự giúp đỡ của các Thần Linh, và cảm ơn tất cả mọi người đã đến tham dự. Cảm ơn và xin chân thành chứng giám!
Một lời cẩn cáo cuối cùng!
LỄ HẠ THỦY CỦA NGƯỜI CHĂM
Cư dân Chăm xưa sống dọc bờ biển miền Trung Việt Nam đã dựng nên một nền văn hóa biển đa dạng và vô cùng độc đáo, được phản ánh qua nhiều hoạt động văn hóa, trong đó có lễ hạ thủy tàu thuyền.
Người Chăm sinh sống ở vùng biển Trung Bộ Việt Nam từ hàng ngàn năm trước đến nay. Đây là một trong những dân tộc có nền văn hóa đa dạng và độc đáo nhất của Việt Nam, với nhiều nét văn hóa tốt đẹp được bảo tồn và phát triển qua từng thế hệ. Văn hóa của người Chăm được thể hiện qua nhiều hoạt động, trong đó có lễ hạ thủy tàu thuyền – một nghi lễ quan trọng và đặc trưng của người Chăm.
Lễ hạ thủy tàu thuyền là một trong những hoạt động văn hóa truyền thống của người Chăm, được tổ chức trong các dịp lễ lớn, như Tết Nguyên đán hay lễ hội vùng biển. Lễ hạ thủy tàu thuyền có hai dạng: lễ hạ thủy tàu thuyền cũ cho mùa mới và lễ hạ thủy tàu thuyền hoàn toàn mới để lần đầu tiên ra khơi.
Trong lễ hạ thủy tàu thuyền cũ, lễ vật bao gồm một con gà nướng, một chén xôi, một chén chè, 2 trứng gà luộc, bánh 5 miếng, trầu và từng miếng trầu têm. Còn trong lễ hạ thủy tàu thuyền mới, lễ vật cần bổ sung thêm lưới và thúng thóc. Trên thúng thóc, người ta đặt cây nến với nải chuối.
Trước khi thuyền xuất khơi, con thuyền sẽ được đặt trên cạn trước mặt sóng biển mênh mông. Người dẫn lễ sẽ đứng ngay đầu thuyền để thực hiện các nghi thức. Các nghi thức bao gồm: ông trình về bản thân (Akhan ka drei); lễ Mời Thần (Da-a Yang), từ thần Tháp cho đến 37 vị Thánh, có cả Thần người Việt; cuối cùng là Đọc kinh Lễ (Ricauw) với Thần chú Tẩy uế (Mưrôy). Có tổng cộng 7 Kinh lễ.
Tất cả những nghi thức này đều có ý nghĩa quan trọng trong việc tôn vinh thần linh và cầu mong sự an lành và thành công cho chuyến đi của thuyền. Điều này cũng thể hiện rõ sự tín ngưỡng và tôn giáo của người Chăm, khi họ coi thần linh là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình.
Văn hóa của người Chăm là một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam và cần được bảo tồn và phát triển trong thời gian tới. Hiện nay, chính phủ và các tổ chức có liên quan đang cố gắng bảo vệ và phát triển văn hóa của người Chăm, bằng cách tài trợ cho các hoạt động văn hóa và giáo dục, từ đó giúp cho những giá trị văn hóa của người Chăm được truyền lại cho thế hệ sau này.
Kuw nau bitơl haluw janưk kuw ricauw kuw patalơh
Kuw apah di kauk gilai blauh kuw tanra di atara
Kuw patalơh di ngauk adơrha ala tanưh riya
Kuw patalơh di patuw di kayuw
Kuw patalơh di glai pamưtai rimaung
Kuw patalơh di kraung pamưtai pataw ikan
Kuw patalơh di tơng pamưtai biya
Kuw Po jallidi…
Ta đi đến tận đáy sân si ta lễ tẩy trần mọi uế tạp
Ta vỗ lên đầu thuyền ta gạt ngang khoảng không gian
Ta tẩy rửa mọi uế tạp trên trời dưới đất
Ta tẩy rửa trên đá tảng trên cây lá
Ta tẩy rửa trên rừng ngàn hạ thủ chúa sơn lâm
Ta tẩy rửa dưới sông rộng
giết chết kình ngư
Ta tẩy rửa trong vịnh sâu đuổi tiệt loài sấu
Chúa tể đại dương là ta…
LƯU Ý KHI SẮM LỄ CÚNG TÀU THUYỀN
Trong quá trình chuẩn bị cho lễ cúng tàu thuyền, việc tuân thủ một số lưu ý quan trọng là chìa khóa để đảm bảo sự thành công của buổi lễ. Đầu tiên và quan trọng nhất, việc chọn một ngày phù hợp trong lịch âm là quyết định cần thiết để bắt đầu lễ cúng. Thông thường, người tổ chức sẽ lựa chọn một ngày trong tuần hoặc vào tháng nào đó trong lịch âm để tổ chức buổi lễ.
Sau đó, việc chuẩn bị các vật phẩm cần thiết là bước quan trọng khác. Đây bao gồm các loại hoa, rượu, nến và thảo dược. Việc đảm bảo sự sạch sẽ và an toàn cho các vật dụng này là rất quan trọng, và chúng cần được sắp xếp gọn gàng trước khi bắt đầu lễ cúng.
Trong suốt quá trình lễ cúng, tôn trọng các nghi lễ là một nguyên tắc quan trọng. Tránh làm phiền những người tham gia và, nếu bạn không quen thuộc với các nghi lễ, hãy tìm kiếm sự hướng dẫn từ người thân hoặc bạn bè để đảm bảo việc thực hiện đúng cách.
Cuối cùng, sau khi lễ cúng kết thúc, việc dọn dẹp kỹ lưỡng là quan trọng để bảo vệ không gian sống của bạn khỏi ảnh hưởng của các vật phẩm đã sử dụng trong lễ cúng. Đặt chúng vào một nơi an toàn và sạch sẽ để sử dụng cho các lễ cúng trong tương lai.
NHỮNG ĐIỀU KIÊNG KỴ KHI ĐI BIỂN
Cuộc sống của ngư dân và những người làm nghề sông nước trên bè, thuyền luôn chứa đựng những quan niệm sâu sắc về tôn vinh thần linh và tuân thủ các lệ thường truyền thống. Trong những cuộc sống đầy gian truân và khó khăn trên sông nước, họ dựa vào niềm tin vững chắc vào sức mạnh và sự bảo hộ của các thần linh và linh hồn hiện diện trên dòng sông.
Bà – Cậu là một trong những vị thần được tôn vinh và tín ngưỡng nhiều nhất. Trong những chuyến đi, bàn thờ dưới ghe luôn đầy ắp dĩa trái cây, ba chung nước, và những ngọn nến thường xuyên tỏa khói, tạo nên không khí thiêng liêng. Việc tránh những lời độc đáo hay quả quyết, và không nói những từ mang ý xấu được coi là bảo vệ sự yên tâm và may mắn cho hành trình.
Ngoài việc tôn vinh thần linh, những người này còn tuân theo nhiều quy tắc và lệ thường khác nhau để bảo vệ sự an toàn và tài sản trên sông. Họ tránh những từ ngữ mang ý xấu như chua cay, quái gở, và giữ gìn cẩn thận các tiếng động như úp, lật, rơi, rớt, đổ, ngã, sẩy, trở, lăn, té, nhào… để tránh xui xẻo trong hành trình.
Một số cổ lệ khác cũng được đưa ra để bảo vệ sự an toàn trên sông, như tránh giờ Mẹo vì đó là giờ sinh của Bà Cậu, tránh sờ vào mắt ghe, đặc biệt là khi không quen biết với chủ ghe hoặc trại đóng ghe xuồng. Chủ ghe cũng không bao giờ bán đòn dài và máng tát nước khi bán ghe, và nếu bỏ nghề, họ sẽ đem tặng cho người khác thay vì bán đi.
Trên đường đi, người ngồi trên ghe xuồng cũng tin rằng những điều bất ngờ như gặp rắn và ngỗng lội trước mũi ghe sẽ mang lại điềm xấu, trong khi gặp chó lội ngang sông là điềm hên và gặp đom đóm bay nhiều là điềm tốt lành. Họ cũng quan niệm rằng nếu làm cá lỡ để rơi con dao xuống nước, việc lặn mò để lấy lại đối với một ngư dân là điều vô cùng quan trọng, bởi nếu không lấy lại được, điều đó sẽ mang lại điềm xấu cho họ.
Như vậy, lễ cúng hạ thuỷ tàu thuyền là một nghi thức quan trọng cần được chú trọng và không thể bỏ qua. Để có thể thuận buồm xuôi gió, tôm cá đầy khoang thì những người ngư dân nên chú ý chuẩn bị một bài văn khấn cúng tàu thuyền cẩn thận và chu đáo. Mong rằng với bài văn khấn này, các bạn sẽ có một nghi thức cúng hạ thủy tàu thuyền chu toàn và có được những điều thuận lợi như ý nguyện.