Cúng tất niên là một trong những truyền thống văn hóa quan trọng của người Việt vào dịp Tết Nguyên Đán. Đây không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn là dịp để gia đình thể hiện lòng biết ơn và gắn kết yêu thương. Mâm cúng tất niên thường bao gồm nhiều món ăn đặc trưng, tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc trong năm mới. Vậy cúng tất niên gồm những món gì? Trong bài viết hôm nay, Xem ngày hoàng đạo xin chia sẻ đến bạn các món ăn của mâm cúng tất niên và một số thực đơn mâm cơm cúng tất niên đơn giản nhất nhé!
THỜI GIAN CÚNG TẤT NIÊN GIÁP THÌN 2024
CÚNG TẤT NIÊN NGÀY NÀO TỐT?
Thời điểm thực hiện lễ cúng có thể linh hoạt tùy thuộc vào năm đủ hay thiếu ngày. Ngày truyền thống là 30 tháng Chạp nếu năm đủ 30 ngày, và 29 tháng Chạp nếu năm thiếu 1 ngày. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều gia đình có xu hướng tổ chức lễ cúng tất niên sớm hơn, không nhất thiết là vào ngày 30 hoặc 29 Tết, nhằm đảm bảo sự thuận tiện và linh hoạt cho các thành viên gia đình.
CÚNG TẤT NIÊN GIỜ NÀO TỐT?
Lễ cúng tất niên thường được tổ chức vào chiều tối ngày 30 Tết (với tháng đủ). Năm nay tháng đủ, nên các gia đình thường sẽ cúng tất niên vào ngày 30 Tết. Theo nhiều chuyên gia, khung ngày giờ tốt để làm lễ cúng tất niên tại gia đình hoặc cơ quan mà bạn có thể chọn:
- Ngày 26 tháng Chạp (tức 5/2/2024 dương lịch), tức ngày Kỷ Hợi, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 26 tháng Chạp: Ất Sửu (1h-3h), Mậu Thìn (7h-9h), Canh Ngọ (11h-13h), Tân Mùi (13h-15h), Giáp Tuất (19h-21h), Ất Hợi (21h-23h).
- Ngày 29 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch), tức ngày Nhâm Dần, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 29 tháng Chạp: Canh Tý (23h-1h), Tân Sửu (1h-3h), Giáp Thìn (7h-9h), Ất Tỵ (9h-11h), Đinh Mùi (13h-15h), Canh Tuất (19h-21h).
- Ngày 30 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch), tức ngày Quý Mão, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 30 Tết: Nhâm Tý (23h-1h), Giáp Dần (3h-5h): Thanh Long, Ất Mão (5h-7h), Mậu Ngọ (11h-13h), Kỷ Mùi (13h-15h), Tân Dậu (17h-19h).
Về cơ bản, cúng tất niên dù vào thời gian nào thì cũng chỉ có ý nghĩa là đón ông Táo, tổ tiên về nhà ăn Tết cùng con cháu, thể hiện sự sum họp, đoàn kết, ấm cúng của gia đình. Nhưng tốt nhất bạn nên cúng vào ngày cuối cùng trong năm để đúng với phong tục từ xưa nay cha ông truyền lại. Cúng tất niên dù diễn ra vào bất kỳ thời điểm nào trong tháng Chạp thì vẫn mang theo ý nghĩa là đón ông Táo và tổ tiên về nhà để cùng gia đình ăn Tết, thể hiện sự đoàn kết và ấm cúng. Tuy nhiên, tốt nhất nên cúng tất niên vào ngày cuối cùng của năm để đúng phong tục được cha ông truyền lại.
CÚNG TẤT NIÊN GỒM NHỮNG GÌ?
Mâm cúng tất niên truyền thống thường gồm các lễ vật sau:
HƯƠNG VÀ ĐÈN
Hương và đèn là hai lễ vật không thể thiếu và rất quan trọng trong lễ cúng tất niên. Chúng đại diện cho sự tinh tế và là một sợi dây kết nối giữa thế giới cõi âm và cõi dương. Trong buổi lễ, thường có hai cây đèn được đặt hai bên bàn thờ, symbolizing mặt trời và mặt trăng. Ngoài ra, nến cũng có thể được sử dụng thay thế cho đèn, đều là những biểu tượng thể hiện lòng tôn kính và kết nối với linh hồn của ông Táo và tổ tiên.
MÂM NGŨ QUẢ
Mâm ngũ quả là một lễ vật quan trọng trong lễ cúng tất niên vào dịp Tết. Trong quá trình chuẩn bị mâm ngũ quả, việc lựa chọn hoa quả tươi, màu sắc bắt mắt là rất quan trọng. Tránh chọn những trái quả bị dập nát hay thối, và nên tránh sử dụng hoa quả nhựa để trang trí mâm cúng, vì điều này có thể làm giảm đi ý nghĩa tâm linh và còn được coi là việc “phạm thượng” đối với ông bà tổ tiên.
Vị trí đặt mâm ngũ quả cũng cần được lưu ý. Không nên để mâm ngũ quả ở giữa bàn thờ, vì theo quan niệm truyền thống, điều này có thể che mất trục linh khí chính từ bát hương. Thay vào đó, nên đặt mâm ngũ quả ở bên cạnh bàn thờ, bên trái hoặc bên phải, để tạo sự cân đối và hài hòa trong không gian lễ cúng.
Cuối cùng, việc sử dụng hoa tươi thay vì hoa giả cũng là một điều cần chú ý. Bó hoa tươi sẽ làm tăng sức sống và vẻ đẹp của mâm cúng, đồng thời thể hiện lòng kính trọng và sự quan tâm đến tổ tiên.
MÂM CƠM CÚNG TẤT TIÊN
Mâm cơm cúng tất niên cơ bản gồm có:
- Gạo, muối.
- Trà, rượu, nước lọc.
- Giấy tiền vàng mã cúng Tất niên.
- Bánh kẹo.
- Trầu cau.
- Chè, xôi, cháo trắng.
- Tam sên.
- Gà ta luộc.
- Heo sữa quay.
- Bánh bao.
- Bánh chưng hoặc bánh tét.
- Chả lụa.
Mâm cúng tất niên có thể thay đổi tùy theo vùng miền, đặc trưng văn hóa và phong tục ở khu vực đó.
MÂM CƠM CÚNG TẤT NIÊN CỦA MIỀN BẮC
Bữa cơm cúng tất niên trong nền văn hóa ẩm thực miền Bắc thường tự hào với sự đa dạng và phong phú của các món ăn truyền thống. Mâm cúng này thường bao gồm những món ăn quen thuộc như canh móng giò hầm măng, xôi gấc và bánh chưng, giò hoặc chả lụa, gà trống luộc nguyên con hoặc có thể sử dụng thịt lợn luộc, và miến nấu lòng gà. Mâm cúng không chỉ đơn giản là bữa ăn, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, truyền thống và tình cảm gia đình. Ngoài các món chính, gia đình cũng có thể bổ sung thêm một số món ăn bình dị như dưa hành muối, nộm, thịt đông…
MÂM CƠM CÚNG TẤT NIÊN CỦA MIỀN TRUNG
Khác với miền Bắc, mâm cúng tất niên của người dân miền Trung thường phong phú với các món ăn truyền thống đặc trưng của vùng miền. Giò lụa Huế, miến Huế, gà bóp rau răm, măng khô ninh, thịt lợn luộc, ram rán là những món ăn quen thuộc và đặc trưng. Ngoài ra, tùy theo bản sắc từng khu vực mà mâm cúng có thể thay đổi hoặc thêm các món ăn khác cho phù hợp.
MÂM CƠM CÚNG TẤT NIÊN CỦA MIỀN NAM
Bữa cơm cúng tất niên của người dân miền Nam thường thể hiện sự đa dạng này thông qua những món ăn đặc trưng. Bánh tét, củ cải ngâm nước mắm, thịt lợn luộc, gỏi tôm thịt, giò chả, canh măng nấu xương, canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu là những món ăn quen thuộc và đậm chất miền Nam. Bên cạnh đó, các gia đình có thể thêm bớt các món ăn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện gia đình mình.
LƯU Ý KHI CÚNG TẤT NIÊN
Lễ cúng tất niên không yêu cầu sự xa hoa và phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi sự chu đáo và lòng thành trang nghiêm từ gia chủ. Dù chỉ là một bữa cơm gia đình thường ngày, nhưng nó cũng được thực hiện với lòng kính trọng và sự sạch sẽ. Gia chủ cần chuẩn bị đầy đủ các món ăn truyền thống ngày Tết và bày biện chúng một cách đẹp mắt.
Trước khi làm lễ cúng, việc dọn dẹp bàn thờ và nhà cửa là quan trọng để tạo không gian trang trọng, thanh tịnh. Lễ cúng tất niên không chỉ là dịp để tôn vinh tổ tiên mà còn là cơ hội để gia đình tỏ lòng sum họp và ấm áp. Gia chủ cần đảm bảo đầy đủ sự hiện diện của tất cả thành viên trong gia đình để thể hiện sự đoàn kết và lòng tri ân.
Tất niên là thời điểm đặc biệt để gia đình sum vầy và đoàn tụ sau một năm làm việc. Do đó, không nên tạo ra môi trường căng thẳng bằng cách cãi lộn hay chửi mắng. Thay vào đó, nên chia sẻ những câu chuyện vui vẻ, tốt lành để tạo nên không khí ấm cúng và hạnh phúc trong buổi lễ tất niên.
Trên đây là bài viết mâm cỗ cúng tất niên cuối năm đầy đủ, chuẩn theo phong tục truyền thống ba miền mà Xem ngày hoàng đạo muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng với những thông tin này sẽ giúp bạn chuẩn bị lễ cúng tất niên tươm tất, chỉn chu để đón năm mới với nhiều điều may mắn, tốt lành.